Tomasz Krzyżowski
Archidiecezja lwowska
obrządku ormiańskokatolickiego w latach 1902-1938
Kraków 2020
Księgarnia Akademicka
Autor wykonał olbrzymią pracę, często zupełnie pionierską, odkrywając dokumenty wcześniej niepublikowane czy wręcz kompletnie nieznane, a mające fundamentalne znaczenie dla procesu poznawania dziejów wspólnoty ormiańskokatolickiej na kresach dawnej Rzeczpospolitej. […] Dr Krzyżowski oddaje do naszych rąk kompleksowe studium, w którym dotyka wszystkich aspektów funkcjonowania wspomnianej jednostki administracyjnej Kościoła ormiańskiego. […] W pracy znajdujemy ponadto wiele informacji z dziejów Ormian polskich, co dodaje jej tylko wartości i czyni tym ważniejszą w dziedzinie publikacji poświęconych tematyce ormiańskiej.
arcybp Raphael Minassian, ordynariusz Ormian katolików w Armenii, Gruzji, Rosji, Ukrainie i Europie Wschodniej
Kościół ormiańskokatolicki w Polsce pod kierownictwem arcybpa Józefa Teodorowicza przeżył w pierwszych czterech dziesięcioleciach XX wieku odrodzenie. Pierwsze w jego dziejach media (czasopisma, audycje radiowe), renesans organizacji świeckich wiernych w nowoczesnej formie, wspaniała katedra, w której sacrum uzyskało niezwykłą kreację artystyczną, odnowienie kontaktów z macierzystą wspólnotą ormiańskich katolików w innych krajach, plany misyjne i wizja posłannictwa w społeczeństwie Polski i wobec Armenii – to niezaprzeczalne osiągnięcia, które mogły przynieść dobro w różnych wymiarach, narodowym ormiańskim i religijnym katolickim oraz ekumenicznym. Jak wiemy, tak się nie stało z powodu hekatomby, jaką Kościół ten i jego wierni doświadczyli w trakcie i w wyniku drugiej wojny światowej. Powszechnie przypisywano te osiągnięcia arcypasterzowi, człowiekowi o wielkiej osobowości i prestiżu przekraczającego granice konfesyjne. I bez wątpienia to był Kościół odnowiony przez niego, ale nie samotnie. Książka Tomasza Krzyżowskiego uzupełnia naszą wiedzę o źródłach i kierunkach odrodzenia, pokazując jak działały struktury tego Kościoła, jego instytucje, kapłani, zakon żeński, wierni. Autor okazał wielki kunszt w poznawaniu i analizie źródeł. Stworzył rzetelną, bogatą w dane, dobrze skomponowaną monografię. Jest to wierna historiograficzna rekonstrukcja procesu budowy łączącej mistyczne z ludzkim, której drugi z tych wątków przerwała nieubłagana Historia.
dr hab. Andrzej A. Zięba, Uniwersytet Jagielloński