Gościem kolejnego seminarium Ośrodka Badań nad Kulturą Ormiańską, które odbyło się 25 marca 2022 roku, była profesor Anna Krasnowolska, wybitna specjalistka w dziedzinie kultury perskiej, była dyrektor Instytutu Orientalistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego i długoletni kierownik Zakładu Iranistyki w tymże Instytucie. Tematem jej wykładu były „Stereotypy Ormian we współczesnej literaturze perskiej i ich obraz własny w prozie Zoyi Pirzād”.

Prof. Krasnowolska scharakteryzowała społeczeństwo irańskie jako wieloetniczne i posiadające wielorakie kontakty kulturowe, a co za tym idzie – silne stereotypowe wizje różnych grup etnicznych, niektóre bardzo stare co do swej genezy. Obserwacja stereotypu Ormian poprzez perską literaturę piękną przynosi wiele materiału analitycznego. Stereotyp ten wywodzi się jeszcze z epoki piśmiennictwa średnioperskiego, i nawiązuje do ogólnego stereotypu chrześcijanina. Cechy dystynktywne, przypisywane w nim Ormianom, odnoszą się przede wszystkim do ich religijności; otacza ich aura tajemniczości i nieodmiennie podkreślany jest związek z alkoholem. Wzbogacony w nowszej literaturze o nowe elementy, stereotyp ten wynikał też z funkcji, jaką Ormianie spełniali jako pośrednicy w kontaktach Iranu z Zachodem. Ujawniła się w nim także rola Zakaukazia, a wśród jego mieszkańców specjalnie właśnie Ormian, jako obszaru kontaktowego z kulturą rosyjską. Szczególne miejsce w stereotypowym wizerunku społeczności ormiańskiej zajmowały kobiety. Ormianki uchodziły za osoby nowoczesne, pozbawione opiekuństwa męskiego, odznaczające się swobodniejszym strojem niż muzułmanki, samodzielne i pracujące zarobkowo. Ogólnie rzecz biorąc tematyka ormiańska w literaturze perskiej była efektem egzotyzacji. Ormianie pokazywani są w niej z zewnątrz, schematycznie, oderwani od kontekstu kulturowego.

Na tym tle szczególne miejsce w literaturze języka perskiego zajmuje Zoya Zana Pirzād, Ormianka podejmująca tematykę kobiecą z perspektywy dla tej literaturze niedostępnej, bo od wewnątrz wspólnoty ormiańskiej. Prelegentka omówiła twórczość Zoyi Pirzād, jako burzącą stereotypy. W języku polskim dostępne jest na razie jedno tylko opowiadanie tej autorki, Père Lachaise, które weszło do antologii Kolacja cyprysu i ognia. Współczesne opowiadania irańskie (wybrane i przełożone przez Ivonnę Nowicką, Warszawa 2003). Tłumaczenie kolejnego utworu przygotowała prof. Krasnowolska.

Back to top