Podczas pierwszego w tym roku seminarium OBKOP, dr hab. Andrzej A. Zięba zreferował temat „Szlachectwa Ormian polskich od XIV do XX wieku (zarys problematyki)”. Omówił stan dotychczasowych badań (Józefa Epifaniusza Minasowicza, o. Sadoka Barącza, Żegoty Paulego, Mariana Śniadowskiego, Adama Bonieckiego, Seweryna Uruskiego, Leona Theodorowicza, Ludwika Korwina Piotrowskiego, i innych). Następnie przedstawił cele przygotowywanego przez siebie opracowania na ten temat. Nie będzie ono miało charakteru herbarzowego, natomiast koncentruje się na drogach awansu do elitarnego stanu społecznego w łonie mniejszości etnicznej pochodzenia alochtonicznego. Zasadniczym problemem badawczym było tu dokonanie poprawnej weryfikacji rodzin i osób, objętych analizą, co do ich ormiańskiego pochodzenia i faktycznej szlacheckości. Kolejnym – potrzeba objęcia uwagą ziem położonych poza zasadniczym terytorium osadnictwa ormiańskiego, czyli kresami południo-wschodnimi Polski. Spora liczba rodzin ormiańskich realizowała bowiem swe ambicje awansu stanowego tam, gdzie ich pochodzenie mieszczańskie nie było znane lub wejście do stanu szlacheckiego drogą nieformalną było stosunkowo łatwe (Kurlandia, Litwa, Białoruś). Referent poruszył także zagadnienia uzyskiwania statusu szlacheckiego poprzez nadawanie godności rycerzy złotych, a w wypadku Ormianek poprzez mariaże. Zwrócił uwagę na zmienność natężenia zjawiska, które narosło gwałtownie w dobie zmian społecznych u schyłku wieku XVIII (liczne nobilitacje mieszczan) oraz po rozbiorach Polski (łatwość dokonywania legitymacji szlacheckich w zaborze rosyjskim i austriackim na przełomie XVIII i XIX wieku). Zwrócił wreszcie uwagę na uzyskiwanie przez Ormian tytułów arystokratycznych: pojedynczy przypadek nadania tytułu markiza mantuańskiego (Steckiewiczowie lwowscy), trzy tytuły hrabiów papieskich (arcybiskupi Jan Tobiasz Augustynowicz i Izaak Mikołaj Isakowicz, jedna linia rodziny Rosco-Bogdanowiczów), oraz 9 tytułów baronowskich w Austrii (dwie linie Hadziewiczów i Romaszkanów, po jednej linii Stefanowiczów, Moysów-Rosochackich, Szymonowiczów, Kaprich i Czeczów).
Artykuł pod tytułem „Szlachectwa Ormian polskich od XIV do XX wieku (zarys problematyki)”, wraz ze spisem 160 rodzin ormiańskich, zamieszkujących w zmiennych historycznie granicach Polski, które uzyskały status szlachecki lub arystokratyczny od schyłku wieku XIV do początku wieku XX, ukaże się w 11 roczniku czasopisma „Lehahayer” za rok 2024.
Wszelkie uwagi, komentarze lub zapytania związane z działalnością OBKOP prosimy przesyłać na adres: obkop@armenopolonia.pl
Fot. Fragment dyplomu nobilitacyjnego Bernarda Krzysztof[owica] Bernatowicza (potem: Bernackiego) z 1676 roku.