Maria Grocholska to ważna postać w dziejach relacji polsko-ormiańskich. Urodziła się 18 września 1917 roku w Petersburgu w rodzinie polskiej. Studiowała rusycystykę i filologię ormiańską w tymże mieście, które nazywano już Leningradem. W latach 1940-1945 kontynuowała studia armenistyczne na Uniwersytecie Państwowym w Erywaniu, a w latach 1945-1948 była asystentką prof. Gurgena Sewaka. Po rezygnacji z finalizacji doktoratu pracowała w szkołach podstawowych i średnich w Armenii, gdzie uczyła języka rosyjskiego i ormiańskiego. W latach 1955-1960 wykładała język rosyjski w Akademii Duchownej w Eczmiadzynie. W 1962 roku przetłumaczyła na język ormiański esej Bohdana Gębarskiego pt. List do starego tureckiego znajomego, który odbił się szerokim echem w środowiskach intelektualistów w Armenii. Podjęcie się tego tłumaczenia było w warunkach sowieckich aktem wielkiej odwagi cywilnej. Przełożyła też kilka książek autorów polskich na język ormiański, w tym znaną powieść Stanisława Lema pt. Solaris. Od 1969 roku mieszkała w Polsce, uczyła języka rosyjskiego w szkole średniej w Grodzisku Mazowieckim, pomagała Bohdanowi Gębarskiemu w tłumaczeniach literatury z języka ormiańskiego. Zmarła 26 lutego 1989 roku w Warszawie i została pochowana na Cmentarzu Komunalnym Północnym. W marcu w Eczmiadzynie zostało odprawione uroczyste nabożeństwo żałobne pod przewodnictwem katolikosa Wazgena I, który darzył Grocholską wielkim szacunkiem, cenił jako osobę wielkiej kultury i po usunięciu jej z pracy w Akademii Duchownej wielokrotnie gościł w swojej rezydencji w Eczmiadzynie. Poeta Parujr Sewak powiedział o niej: „Ormianka numer jeden”, a jej wieloletnia przyjaciółka i współpracownica, Hranusz Danielian, wymownie zatytułowała wspomnienie o niej: „O Marii Grocholskiej nie wolno nam zapomnieć”.
W najbliższym (10) roczniku czasopisma „Lehahayer” zamieścimy artykuł biograficzny o Marii Grocholskiej autorstwa Tomasza Krzyżowskiego.
Fot.: Maria Grocholska z ormiańskimi przyjaciółmi; od lewej: Lusik Sarian (żona Martirosa), Hranusz Danielian, Martiros Sarian, Maria Grocholska, Aszchen Tumanian, Erywań 1962 roku (Muzeum Martirosa Sariana w Erywaniu).