Na kolejnym seminarium, które odbyło się 17 grudnia 2021 roku, Ośrodek Badań nad Kulturą Ormiańską w Polsce gościł księdza Mirosława Cichonia, prefekta Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej. Nasz gość przedstawił wyniki swych prac nad spuścizną homiletyczną przypisywaną św. Grzegorzowi Oświecicielowi Armenii, które są pokłosiem jego studiów w Rzymie i Eczmiadzynie i stanowią temat doktoratu.
Przedmiotem analizy ks. Cichonia jest zbiór kazań zatytułowanych Yačaxapatum (Haczachapatum). Jego pierwsze kopie rękopiśmienne pochodzą z VII wieku, z czasów katolikosa Komitasa. Część pierwsza zbioru zawiera 7 kazań o charakterze teologicznym, które dotyczą Trójcy św., stworzenia człowieka i jego przeznaczenia, relacji między naturą wiary a łaską. Część druga to kazania o tematyce ascetycznej (grzech, pokuta, błogosławieństwa, zmysły, pokusy). Część trzecia dotyczy kwestii eschatologicznych (śmierć, zbawienie, potępienie, eucharystia, rola świętych). Część czwarta to podsumowanie tematów omawianych w kazaniach. Kazanie 23 ma szczególny charakter. Jest to jakby reguła monastyczna.
Ksiądz Cichoń przedstawił efekty filologicznej analizy tekstów, hipotezy co do ich autorstwa i datacji. Podczas swych poszukiwań badawczych przebadał większość z 20 manuskryptów, jakie się zachowały w Matenadaranie (9), w zbiorach ojców mechitarystów w Wenecji (4), a także w Jerozolimie, Princenton, Bodleian i Paryżu. Kazania z tego zbioru cytuje Grzegorz z Nareku, prawdopodobnie o nich pisał Grigor Magistros, a także Grigor Sarkawag. O czasie powstania zbioru można domniemywać z analizy cytowanych w nim pism. Najczęściej autor przywołuje Biblię w pierwszej redakcji ormiańskiej, a także autorytety Kościoła syryjskiego. Również terminy, sformułowania i dogmaty teologiczne pozwalają umiejscowić Yačaxapatum w czasie. Postał on zaprawne po sformułowaniu dogmatu o Trójcy świętej (381), a przed sporami chrystologicznymi (431). Nie wszystkie kazania musiały powstać w tym samym czasie, zwłaszcza mowa 23 sprawia wrażenie późniejszego dodatku. Co do adresatów kazań w nauce panują różne opinie. Jedni badacze opowiadają się za nowicjuszami zakonnymi, inni zwracają uwagę na misyjny aspekt kazań, co sugeruje, że mogły być pouczeniem dla misjonarzy. Co do autora także panują różne hipotezy. Odrzuca się przekaz zawarty w rękopiśmiennych kopiach, że napisał je św. Grzegorz, stawiane są hipotezy, że autorem mógł być Mesrop Masztoc, albo inny, anonimowy pisarz, działający pomiędzy V a VII wiekiem, świetny znawca Pisma świętego oraz dzieł teologów syryjskich. Niewykluczone, że oryginalny tekst autorski podlegał późniejszym redakcjom i w tej już wyłącznie formie jest dziś znany.
O funkcjonowaniu Yačaxapatum nie ma wielu danych. Wspomniany jest w źródłach pewien bogaty Ormianin, posiadający rękopis Yačaxapatum, który sprawiał cuda. Edycji zbioru dokonano w 1894 roku (Eczmiadzyn), a po raz kolejny w wieku XX podjęli się jej mechitaryści. Istnieją dziś tłumaczenia na języki: niemiecki, rosyjski i współczesny ormiański, zapowiadany jest druk tłumaczenia angielskiego.